Het blijft lastig: op de twintigste van de maand een kerkbladstukje schrijven. En eigenlijk van te voren weten: dit stukje zal wel weer achterhaald zijn op het moment dat de gele boekjes bij jullie thuis worden bezorgd. Met dat in het achterhoofd schrijf ik dit stukje:

Afgelopen tijd hebben we gemerkt hoe snel het kan gaan met dat akelige virus. Hadden we in het voorjaar de ‘eerste golf’, nu zitten we midden in de ‘tweede golf’. Inmiddels heeft de kerkenraad besloten dat de diensten weer alleen via de computer te volgen zullen zijn. Dat is natuurlijk heel jammer. Maar ik ben het er helemaal mee eens!

Het betekent dat ik in de dienst van 8 november afscheid van jullie zal nemen via een beeldscherm. Natuurlijk is dat niet ‘leuk’. Ik had me een afscheid anders voorgesteld. Maar we moeten het samen uithouden in de huidige situatie. Omdat er – naar ik begrijp – corona in het dorp is vastgesteld, kunnen we niet voorzichtig genoeg zijn.

De huidige situatie zal ook wel gevolgen hebben voor de laatste dienst die ik voorlopig in Luttelgeest zal doen: de dienst van 22 november – de laatste zondag van het kerkelijk jaar.

Dat is altijd een bewogen zondag.

We gedenken hen die ons zijn ontvallen: ‘Heer, herinner u de namen’.

We noemen de namen van gemeenteleden die het afgelopen jaar zijn overleden. Dit jaar zijn dat er vier: de oude mevrouw Verhage (op dat moment ons oudste gemeentelid), Theo de Boer, Bert Verhage en Auke Hibma. In de dienst van 22 november zullen we zoals we gewend zijn ter gedachtenis van hen een kaars aansteken.

Gewoonlijk steekt meestal een familielid de kaars aan. Maar nu we naar het zich laat aanzien geen gemeenteleden in de kerk kunnen verwelkomen, lijkt het mij het beste dat de ouderling van dienst dan de kaars aansteekt.

Meestal deelde ik aan het eind van die dienst dan de stenen uit, die kortere of langere tijd op de gedenktafel hebben gelegen. Gelet op de situatie lijkt het mij het beste dat we die stenen nog maar een jaar laten liggen. Velen van ons hebben immers die stenen nog niet of nauwelijks op de gedenktafel zien liggen. Hopelijk zal ergens in het jaar dat komt een moment aanbreken dat dat wel weer kan.

Maar we zijn op de laatste zondag van het kerkelijk jaar gewend niet alleen de namen te noemen van dit jaar overleden gemeenteleden. We gaven ook altijd de gelegenheid dat iedereen naar voren mocht komen om een lichtje aan te steken. Een lichtje ter gedachtenis van iemand met wie je het leven deelde, vriendschap deelde, liefde deelde; iemand die je het leven schonk of aan wie je leven gaf.

Hoe moet dat nu? In de zeven jaar dat ik jullie predikant ben, heb ik gezien hoeveel dat aansteken van die lichtjes voor velen van jullie betekent. Dat kunnen we toch niet zomaar achterwege laten?

Daarom stel ik voor, dat je op het moment dat je op 22 november naar de dienst gaat kijken zorgt dat er een lichtje klaar ligt – een kaars of een waxinelichtje – en dat je lucifers bij de hand hebt. Net als alle voorgaande jaren zal ik het moment van het aansteken van de lichtjes aankondigen. Doe dat dan thuis. Denk aan degenen die nu bij God zijn. En realiseer je – hoe lastig dat misschien ook is –, dat je niet de enige bent die op dat moment een lichtje aansteekt. Zou juist de wetenschap dat ook anderen op dat moment lichtjes aansteken niet een verbondenheid tot stand kunnen brengen? Een vreemde verbondenheid, dat geef ik toe.

Maar… we steken lichtjes aan, omdat het licht van God ons en allen die ons voorgingen omstraalt. En liefde… liefde is over de dood heen.

Met hartelijke groeten,

Ds. Dirk van Keulen

De naam ‘Luttelgeest’ komt, zo las ik ooit, van een plaats met die naam die vroeger bij Kuinre lag. De betekenis van de naam is gemakkelijk te begrijpen. ‘Luttel’ betekent: klein – je hoort er het Engelse ‘little’ in. En ‘geest’ is de naam voor hoger gelegen zandgronden. Dat hoor je ook terug in de naam ‘geestgronden’ – zo worden in Noord Holland de gebieden wel genoemd net achter de duinen. In Bennebroek, waar ik zo’n zeven jaar heb gewoond, heette het psychiatrisch ziekenhuis vroeger ook: ‘De geestgronden’. Dat was een creatief gebruik van dat woord ‘geestgronden’.

Op 19 mei 2013 deed ik intrede als predikant van Luttelgeest. Het was die dag de zondag van Pinksteren. We lazen natuurlijk het verhaal uit Handelingen 2.

Iemand maakte na de dienst een grapje: ‘je bent nu luttelgeestelijke geworden’. Daar kon ik wel om lachen. Sindsdien zit ‘luttelgeestelijke’ in m’n hoofd en duikt het af en toe op in mijn gedachten. Ik vind het wel een mooie typering voor de dominee van Luttelgeest. Immers, als dominee ben je een soort geestelijke. Het ambt van predikant kun je niet afleggen – je draagt het altijd met je mee. De toevoeging ‘luttel’ is tegelijkertijd een relativering. Luttel is klein – neem het ambt ook weer niet al te ernstig. Als predikant ben je altijd ook maar een gewoon mens.

Na ruim zeven jaar heb ik – jullie zullen het inmiddels al wel weten – het beroep door de Open Hof in Rijssen aangenomen. Dat was geen gemakkelijke beslissing. Immers, zoals het er nu naar uitziet, zal ik voorlopig de laatste eigen predikant van Luttelgeest zijn geweest. Dat maakt het moeilijk te vertrekken. Ik heb het gevoel jullie wat verweesd achter te laten. Maar het komt vast goed. En in de afgelopen jaren zijn er ook ontwikkelingen in gang gezet, die duidelijk maken dat jullie ook veel zelf kunnen. Dan denk ik bijvoorbeeld aan Zin in Zondag.

Waarschijnlijk zal ik per 1 december overgaan naar Rijssen. In de dienst van zondag 8 november zal ik ‘afscheid’ nemen. In die dienst zullen ook Sem Krol en Laura Krol worden gedoopt. Op zondag 22 november zal ik nog wel voorgaan in de dienst die bekend staat als de laatste zondag van het kerkelijk jaar; de zondag waarin we denken aan overleden geliefden.

Omdat die laatste dienst zich niet zo goed laat combineren met een ‘afscheid’, is het beter om dat op 8 november te plannen. Afscheid en doop gaan best samen.

Ondertussen denk ik na over de overgang van Luttelgeest naar Rijssen. Tijdens de laatste maanden heb ik een paar keer iets geschreven of verteld over mijn loopprojecten. Als overgang heb ik bedacht dat ik in etappes ga lopen van Luttelgeest naar Rijssen. Dat is bij elkaar zo’n honderd kilometer. Als een soort moderne pelgrim. Drie etappes heb ik al in de benen: Luttelgeest – Vollenhove, Vollenhove – Zwartsluis en Zwartsluis – Hasselt.

Al lopend denk ik wat na. Bijvoorbeeld over de zeven jaren in Luttelgeest. Wat is er gebeurd? Wat hebben we beleefd? Wat heb ik geleerd? Wat neem ik mee? Wat ga ik missen?

Een van de dingen die ik meeneem is de ‘luttelgeestelijke’. In strikte zin ben ik na mijn afscheid geen luttelgeestelijke meer. Maar ik geloof dat ik dat jasje toch niet hoef uit te trekken. Ik ben van dat jasje gaan houden. Het houdt me met beide benen op de grond.

Met hartelijke groeten, Dirk van Keulen

De zomer is weer voorbij.

Dit nummer van het kerkblad komt begin september uit.

Ik schrijf dit stukje op donderdag 20 augustus. De 20^e van de maand is altijd de laatste dag waarop kerkbladstukjes kunnen worden ingeleverd.

Vele keren heb ik er wat mee geworsteld – die 20^e van de maand. Maar nooit eerder heb ik zo sterk het gevoel gehad: wat kan ik nu schrijven? Is alles wat ik nu schrijf immers niet volgende week al weer door de realiteit ingehaald?

Jullie begrijpen wel wat ik bedoel.

Sinds de uitbraak van het coronavirus in ons land hebben we een moeilijke tijd doorgemaakt. Velen van ons waren vaak maar alleen. Wat betreft de kerk hebben we ons een tijd lang moeten beperken tot filmpjes. Nu komen we op zondag wel bij elkaar in de kerk – maar we moeten wel afstand houden, we zingen niet, we drinken geen koffie na de dienst. Terwijl juist het onderlinge contact zo waardevol is in ons kerkelijk leven. Ik weet dat er mensen zijn die graag naar de kerk komen juist om dat bakje koffie na de dienst. Even een praatje: hoe ga jij? Heb je al gehoord dat…? Is het een idee als…? Een woord van begrip. Een gebaar van troost.

Door ons met z’n allen aan de aangegeven richtlijnen te houden nam het virus af.

Maar de laatste weken lijkt het weer de verkeerde kant op te gaan. Niet voor niks gaven premier Rutte en minister De Jonge eerder deze week – ja, ik heb het over de week van de 20^e augustus… – een waarschuwende boodschap af.

En daar wringt hem ook de schoen voor dit stukje.

Hoe zal het verder gaan? We weten het niet! Dat zorgt voor veel onzekerheid.

Zal er misschien nog voor dit kerkblad verschijnt weer een nieuwe persconferentie komen? En krijgen we dan weer met nieuwe maatregelen te maken, die ook ons kerkelijk leven raken?

Later deze maand staat de startzondag gepland. Dat was afgelopen jaren altijd een bijzondere zondag. Ik denk met vreugde terug aan die van vorig jaar. We moesten stoelen erbij zetten. En wat werden er een leuke bijdragen en filmpjes gemaakt. De jongeren in de tuin – een groep dames speelde barmhartige Samaritaan op het pad voor de kerk.

Maar wat is er mogelijk op de komende startzondag? Wat kan er wel, wat mag niet?

We zullen het in de onzekerheid moeten uithouden.

En laten we ook naar elkaar blijven omzien.

Hoewel ik dat laatste ook wel weg had kunnen laten. Want ik weet uit verhalen die ik hoor, dat omzien naar elkaar een van de grote kwaliteiten van het dorp is.

Met hartelijke groeten, Dirk van Keulen